07 Νοέ Δημόσια Υγεία και υγειονομική πολιτική στην Κρητική Πολιτεία, γράφει ο Δρ Ν. Πετρουλάκης.
Στο αμφιθέατρο της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα -στους ίδιους χώρους της πρώην Υγειονομικής Σχολής, που ιδρύθηκε το 1929 και εγκαινιάστηκε στις 16 Μαΐου 1931 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο- πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011 η παρουσίαση του βιβλίου του Ιωάννη Πολυχρονίδη, “Δημόσια Υγεία, Κοινωνική Πρόνοια και Υγειονομική Πολιτική στην Κρητική Πολιτεία (1898-1913)”.
Το βιβλίο αποτελεί έκδοση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και έγινε από τις εκδόσεις Παπαζήση. Η εκδήλωση οργανώθηκε από τους εκδότες με την υποστήριξη του Παραρτήματος Αττικής του Εθνικού Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”. Την παρουσίαση συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” κ. Νικόλαος Παπαδάκης και συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές από τον χώρο της Δημόσιας Υγείας, της Ιστορίας της Ιατρικής και της Ιστορίας. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος του Παραρτήματος Αττικής του Ιδρύματος κ. Γεώργιος Πρασιανάκης.
Ο πρώτος ομιλητής κ. Στέφανος Γερουλάνος, τ. καθηγητής της Ιστορίας της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος της Κω παρουσίασε συνοπτικά τα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν της Κρητικής Πολιτείας. Ο ομιλητής περιέγραψε τους θετικούς και αρνητικούς παράγοντες, οι οποίοι διαμόρφωσαν τη Δημόσια Υγεία στην Κρητική Πολιτεία. Ανέφερε τις θετικές επιπτώσεις από την παρουσία των ξένων Δυνάμεων, την ανέγερση νέων νοσοκομείων, την αντιμετώπιση της λέπρας και το λεπροκομείο της Σπιναλόγκας, τα μέτρα για τον έλεγχο των επιδημιών, της πορνείας και των αφροδισίων νοσημάτων, την οργάνωση της Υγειονομικής υπηρεσίας της Κρητικής Χωροφυλακής-Πολιτοφυλακής, κλπ.
Ο ομιλητής τόνισε ιδιαιτέρως το μόχθο του συγγραφέα στη συλλογή και έρευνα Ιστορικών Αρχείων, κρητικού τύπου, εγγράφων ιδιωτών και γενικώς στην παρουσίαση αγνώστων στοιχείων, από κάθε πηγή που ήταν χρήσιμα, για την συγγραφή. Ο τόμος είναι ογκώδης, αλλά διαβάζεται εύκολα, με αυξανόμενο από σελίδα σε σελίδα ενδιαφέρον, έχει φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα, που τραβούν την προσοχή του αναγνώστη.
Ο κ. Γιάννης Κυριόπουλος, καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας ανέφερε ότι «το βιβλίο παρέχει με συστηματικό τρόπο και επαρκέστατη τεκμηρίωση μια σφαιρική εικόνα για την υγεία, την ιατρική περίθαλψη και την πρόνοια σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο και αποτελεί ανεκτίμητη συμβολή στην υγειονομική ιστοριογραφία».
Ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αντώνης Λιάκος αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην καλύτερη αντιμετώπιση της Δημόσιας Υγείας κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου από τα μικρά κρατικά μορφώματα στον ελληνικό χώρο, όπως την Ιόνιο Πολιτεία, την Ηγεμονία της Σάμου και την Κρητική Πολιτεία και έκανε σύγκριση με την αντίστοιχη κατάσταση στην Ελλάδα. Αναλύοντας την εξέλιξη της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα ανέφερε τα θετικά μέτρα που είχαν ληφθεί από τον Καποδίστρια και κατά την Οθωνική περίοδο και τόνισε ότι μόνο αργότερα, μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και τη Μικρασιατική καταστροφή, οργανώνεται σε νέες βάσεις ο χώρος της Δημόσιας Υγείας κυρίως με τα μέτρα που ελήφθησαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1928-1932, μεταξύ των οποίων και την ίδρυση της Υγειονομικής Σχολής, που μετονομάστηκε αργότερα σε Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας.
Ο κ. Μανώλης Μυλωνάκης, ιατρός ψυχίατρος και μελετητής της ιστορίας της Κρήτης, ανέφερε ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία κληροδότησε στην Κρητική Πολιτεία την υγειονομική υποανάπτυξη της. Ο ομιλητής επικεντρώθηκε κατόπιν στο φαινόμενο τη συνύπαρξης, πριν, κατά και μετά την Κρητική Πολιτεία, των πτυχιούχων και εμπειρικών ιατρών και ειδικά στην ερμηνεία της μακροημέρευσης των τελευταίων επί δεκαετίες μετά την Ένωση με την Ελλάδα. Ο πυρήνας της ερμηνείας του ομιλητή ήταν ότι «οι ελάχιστες ή οι ανύπαρκτες –μέχρι τις μεγάλες εξελίξεις της θεραπευτικής ιατρικής-δυνατότητες των πτυχιούχων ιατρών, κατάσταση που ουσιαστικά εξίσωνε την αποτελεσματικότητα τους με εκείνη των εμπειρικών, η εξαφάνιση των οποίων υπήρξε το νομοτελειακό αποτέλεσμα της προόδου της θεραπευτικής ιατρικής».
Ο ιστορικός κ. Νικόλαος Ανδριώτης αναφέρθηκε -στη σύντομη παρέμβαση του- στις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που περιέχονται στο βιβλίο αναφορικά με τις συνθήκες ζωής στις πόλεις της Κρήτης και τόνισε ότι ενώ υπάρχουν αρκετές μελέτες για την περίοδο της Ενετοκρατίας, που παρουσιάζουν την καθημερινή ζωή στην Κρήτη, οι περιγραφές είναι λιγότερες για την περίοδο του 19ου αιώνα και της Κρητικής Πολιτείας. Έτσι το βιβλίο συμπληρώνει τις υπάρχουσες πηγές για την περίοδο αυτή και αποτελεί σημαντική συμβολή στην ιστοριογραφία της περιόδου της Κρητικής Πολιτείας.
Ο συγγραφέας του βιβλίου κ. Ιωάννης Πολυχρονίδης στην αντιφώνηση του, αφού ευχαρίστησε τον κ. Νικόλαο Παπαδάκη και τον κ. Γιάννη Κυριόπουλο για την έκδοση του βιβλίου του, αναφέρθηκε στη μνήμη δύο προσώπων, τα οποία είχαν σημαντική συμβολή στην έρευνα του, του αείμνηστου Μανώλη Δετοράκη, ιατρού ακτινολόγου και θεμελιωτή της ιστορίας της Ιατρικής της Κρήτης και της Στέλλας Κρομμυδάκη, υπαλλήλου του Ιστορικού Αρχείου της Κρήτης. Κατόπιν σκιαγράφησε την εξέλιξη της Δημόσιας Υγείας από τις ιστορικές απαρχές της στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Σχολιάζοντας την κατάσταση της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα τόνισε «ότι στην πατρίδα μας η ιδεολογία και οι πρακτικές της Δημόσιας Υγείας και της Προληπτικής Ιατρικής δεν αναπτύχθηκαν επαρκώς και το βάρος δόθηκε κυρίως στη θεραπευτική και νοσοκομειακή ιατρική παρότι είναι γνωστό ότι η υγεία ενός ατόμου ή μιας πληθυσμιακής ομάδας εξαρτάται μόνο κατά 10-20% από το επίπεδο των υπηρεσιών Υγείας ενώ καθορίζεται κατά 40-50% από τη συμπεριφορά του ατόμου, 20-30% από κοινωνικούς και φυσικούς παράγοντες και κατά 20% από βιολογικούς παράγοντες».
