Οικία γέννησης στις Μουρνιές
Η Οικία Γέννησης του Ελευθερίου Βενιζέλου στις Μουρνιές ήταν το σπίτι στο οποίο ζούσε η οικογένεια του Κυριάκου και της Στυλιανής και στο οποίο γεννήθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Η οικογένεια αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Κρήτη το 1866, μετά την μεγάλη κρητική επανάσταση, και να καταφύγει αρχικά στα Κύθηρα και στη συνέχεια στη Σύρο από όπου επέστρεψε το 1872. Ο Βενιζέλος ζει σε αυτό το σπίτι τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του και μετά την επιστροφή της η οικογένεια εγκαθίσταται στην πόλη των Χανίων, περνάει, ωστόσο, τα καλοκαίρια στις Μουρνιές. Το 1880 η οικογένεια μετακομίζει οριστικά στο σπίτι της Χαλέπας, το οποίο έχτισε ο Κυριάκος, και όπου σήμερα στεγάζεται η Οικία – Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου. Στην πορεία των χρόνων το σπίτι των Μουρνιών κάηκε ή γκρεμίστηκε, όπως αναφέρεται στην έκθεση του αρχιτέκτονα – μηχανικού Παύλου Ν. Κακούρη, ο οποίος το 1955 –με πρωτοβουλία του γιου του Βενιζέλου, Σοφοκλή – αναλαμβάνει την αποκατάστασή του και του δίνει τη σημερινή μορφή του. Το 2018 ο Δήμος Χανίων παραχωρεί το σπίτι στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών & Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και μετά τις απαραίτητες εργασίες αποκατάστασής του λειτουργεί, από τον Δεκέμβριο του 2019, με τη φροντίδα του Ιδρύματος ως Μουσείο.
Η έκθεση εκτείνεται σε δύο ορόφους και περιλαμβάνει κυρίως εποπτικό υλικό. Με σύγχρονο και ιδιαίτερα φροντισμένο γραφιστικό σχεδιασμό παρουσιάζεται στο ισόγειο η διαδρομή των παιδικών και νεανικών χρόνων του Βενιζέλου μέχρι το 1910. Επιπλέον εποπτικό υλικό παρουσιάζει την ιστορία του χωριού Μουρνιές, καθώς και της Οικίας. Στον όροφο παρουσιάζεται, μέσω εποπτικού υλικού, η διαδρομή της υπόλοιπης ζωής του μεγάλου πολιτικού, η οποία εμπλουτίζεται από αυθεντικό εικαστικό και φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του Ιδρύματος. Στην Οικία δεσπόζει η αυθεντική κούνια του Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα και εκτίθεται μετά τη συντήρησή της στο ισόγειο.
Σύντομα η έκθεση θα συμπληρωθεί με επιπλέον μουσειακό υλικό, αλλά και με διαδραστικές εφαρμογές σχετικές με το περιεχόμενο της οικίας.
Κύριοι χορηγοί του έργου της ανακαίνισης του Μουσείου είναι η Περιφέρεια Κρήτης και o Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Χανίων.
